२८७. यदेवोपनतं दुःखात्सुखं तद्रसवत्तरम् |

निर्वाणाय तरुच्छाया तप्तस्य हि विशेषतः ||

अर्थ

दुःखानंतर जर सुखाचे [प्रसंग आयुष्यात] आले तर ते अधिक मधुर वाटतात. जसं उन्हातून [तापून आल्यावर] झाडाची सावली अधिक आनंददायी वाटते.

२८६. येषां बाहुबलं नास्ति येषां नास्ति मनोबलम् |

तेषां चन्द्रबलं देव किं कुर्यादम्बरस्थितम् ||

अर्थ

महाराज ज्यांच्या शरीरात ताकद नाही, ज्यांचे मन खंबीर नाही [इतक्या स्वाधीन आणि जवळ असणाऱ्या गोष्टींचा जे उपयोग करून घेत नाहीत त्यांना] आकाशात असणाऱ्या चंद्राच्या [ज्योतिषाच्या मुहुर्तामुळे मिळणाऱ्या] बलाचा काय उपयोग होणार?

२८५. शोकस्थानसहस्राणि भयस्थानशतानि च |

दिवसे दिवसे मूढमाविशन्ति न पण्डितम् ||

अर्थ

दुःख देणाऱ्या हजारो गोष्टी; भीती वाटेल अशा शेकडो गोष्टी मूर्खाला त्रास देतात. [पण] विद्वान् माणसांना त्रास देत नाहीत. [ज्ञानी लोक संकटाचा आधीच विचार करून उपाय करतात किंवा विवेकाने दुःखात बुडून जात नाहीत.]

२८४. अणुभ्यश्च महद्भयश्च शास्त्रेभ्यः कुशलो नरः |

सर्वतः सारमादद्यात् पुष्पेभ्य इव षट्पदः ||

अर्थ

ज्याप्रमाणे भुंगा फुलातून [सर्वात चांगली वस्तू असा] मध गोळा करतो, त्याप्रमाणे लहान किंवा मोठ्या शास्त्रामधून हुशार माणसाने सार ग्रहण करावे.

२८३. दंष्ट्राविरहितो नागो मदहीनो यथा गजः |

सर्वेषां जायते वश्यो बलहीनस्तथा नृपः ||

अर्थ

[विषारी ] दात पडलेला साप; मस्तवाल नसलेला हत्ती त्याचप्रमाणे सामर्थ्यहीन राजा सर्वांच्या वश जातो. [परवश होतो]

२८२. सुवर्णपुष्पितां पृथ्वीं विचिन्वन्ति त्रयो जनाः |

शूरश्च कृतविद्यश्च यश्च जानाति सेवितुम् ||

अर्थ

तीन प्रकारचे लोक पृथ्वीवरील अतिशय चांगल्या गोष्टी मिळवतात. [जगातील सोनेरी, उत्कृष्ट वस्तूंचा शोध करतात ] पराक्रमी; सुशिक्षित आणि [मिळालेली संधीचा फायदा] घेण्याची बुद्धी असणारे.